Με τόσες πολλές μαθησιακές και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που διεξάγονται πλέον εικονικά αντί δια ζώσης, όλο και περισσότεροι γονείς αναρωτιούνται -και ρωτούν τους παιδίατρους- το εξής ερώτημα: Πόσος χρόνος οθόνης θεωρείται υπερβολικός για το παιδί μου; Η απάντηση είναι πιο λεπτή και πολύπλοκη από όσο φαντάζεστε. Καθώς οι ρόλοι που παίζουν οι οθόνες στην κοινωνία μας συνεχίζουν να εξελίσσονται – τώρα τις χρησιμοποιούμε για τα πάντα, από συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο με αγαπημένα πρόσωπα έως την ανάγνωση βιβλίων — οι οδηγίες για τον χρόνο χρήσης τους εξελίσσονται επίσης. Η βασική αρχή είναι ότι οι οθόνες δεν μπορούν και δεν πρέπει να αντικαθιστούν τη γονική και ανθρώπινη αλληλεπίδραση με ένα παιδί. Μια σημαντική προειδοποίηση για τους γονείς είναι ότι ο υπερβολικός χρόνος οθόνης σχετίζεται με μια σειρά προβλημάτων υγείας, όπως η κατάθλιψη και η παχυσαρκία, και μπορεί επίσης να έχει αρνητικό αντίκτυπο στον ύπνο του παιδιού. Ο χρόνος στην οθόνη μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου στα μικρά παιδιά. Τα παιδιά χρειάζονται προσωπικές αλληλεπιδράσεις με τους φροντιστές τους για να αναπτύξουν γνωστικές, γλωσσικές, κινητικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες.

Οδηγίες για την ορθή χρήση της οθόνης

Λοιπόν, ποιος είναι ο σωστός χρόνος οθόνης; Εξαρτάται από πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένης φυσικά της ηλικίας του παιδιού. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προσφέρει τις ακόλουθες οδηγίες:

→ Εάν το παιδί σας είναι κάτω των 2 ετών: Ο χρόνος οθόνης θα πρέπει να είναι πολύ περιορισμένος και τα παιδιά θα πρέπει να χρησιμοποιούν οθόνες μόνο όταν και οι ενήλικες συμμετέχουν ενεργά στη δραστηριότητα που σχετίζεται με την οθόνη (για παράδειγμα, μια συνομιλία μέσω βίντεο με όλη την οικογένεια).

→ Εάν το παιδί σας είναι μεταξύ 2 και 5 ετών: Ο χρόνος χρήσης θα πρέπει να περιορίζεται σε όχι περισσότερο από μία ώρα την ημέρα με περιεχόμενο υψηλής ποιότητας (δηλαδή προγράμματα ή δραστηριότητες που είναι διαδραστικά, μη βίαια, εκπαιδευτικά και θετικά). Όλος ο προγραμματισμός πρέπει να προβάλλεται ή να παίζεται με έναν γονέα.

→ Εάν το παιδί σας είναι άνω των 5 ετών: Θα πρέπει να αναπτύξετε ένα εξατομικευμένο σχέδιο ορίου οθόνης για το παιδί σας. Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν:

• Δημιουργήστε ώρες και ζώνες χωρίς συσκευές, όπως: στην κρεβατοκάμαρα, μία ώρα πριν τον ύπνο, ενώ περπατάτε στο δρόμο, ενώ κάνετε τα μαθήματά σας, στο αυτοκίνητο ή κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων.
• Παρακολουθήστε τις δραστηριότητες του παιδιού σας που σχετίζονται με την οθόνη. Επιλέξτε προσεκτικά και προγραμματίστε τι βλέπει το παιδί σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν ξοδεύει πολύ χρόνο απλώς παρακολουθώντας την οθόνη.
• Ορίστε στοιχεία ελέγχου στις συσκευές και τους λογαριασμούς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του παιδιού σας και «κάντε φίλο» το παιδί σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επίσης, φροντίστε να συζητήσετε το γεγονός ότι οποιαδήποτε ανάρτηση μπορεί να είναι μόνιμη στο διαδίκτυο.
• Παρέχετε σαφείς κανόνες σχετικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τη χρήση συσκευών, ώστε το παιδί σας να ξέρει τι να περιμένει. Κάντε ανοιχτές συζητήσεις για το τι είναι και τι δεν είναι ασφαλές. Ενημερώστε το παιδί σας για τις συνέπειες που θα αντιμετωπίσει εάν παραβιάσει τους κανόνες.

Έχει το παιδί μου «εθισμό στις συσκευές»;

Ο εθισμός στις συσκευές χρησιμοποιεί τις ίδιες νευρικές οδούς με τους εθισμούς σε πράγματα όπως ο τζόγος και τα ναρκωτικά. Οι συσκευές και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας επιτρέπουν να λαμβάνουμε άμεση ευχαρίστηση, γεγονός που αυξάνει τα επίπεδα ντοπαμίνης του εγκεφάλου μας, κάτι που με τη σειρά του μας παρακινεί να επαναλάβουμε τη συμπεριφορά. Εάν το παιδί σας χρησιμοποιεί τον χρόνο οθόνης ως συναισθηματικό δεκανίκι ή εάν η χρήση της οθόνης διακόπτει βασικές δραστηριότητες, όπως η κατανάλωση γευμάτων ως οικογένεια, αυτό είναι ένα σημάδι ότι το παιδί σας χρησιμοποιεί υπερβολικά τη συσκευή του. Άλλα σημάδια εθισμού περιλαμβάνουν τη συνεχή απασχόληση με τη χρήση της συσκευής, την ανησυχία για τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας της συσκευής και την πρόσβαση στην τροφοδοσία και συχνές διαφωνίες σχετικά με τη χρήση της συσκευής.

Η υγιής χρήση της συσκευής ξεκινά από τους γονείς

Οι συσκευές μπορούν να είναι ισχυρά εργαλεία διδασκαλίας και μάθησης για τα παιδιά εάν ασχολούνται ενεργά με τη συσκευή — δηλαδή, εάν χρησιμοποιούν τη συσκευή για να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τις δυνατότητές τους. Οι συσκευές μπορούν να βοηθήσουν τα μεγαλύτερα παιδιά στην κοινωνική αλληλεπίδραση, να τους επιτρέψουν να συνεργαστούν στις εργασίες, να τους δώσουν πρόσβαση σε πολύτιμα δίκτυα υποστήριξης και να ενθαρρύνουν τη σωματική δραστηριότητα μέσω της χρήσης εφαρμογών γυμναστικής και παρακολούθησης.

Αν θέλετε να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας χρησιμοποιεί τις συσκευές του με υγιή τρόπο, ξεκινήστε έχοντας επίγνωση του πώς και πότε χρησιμοποιείτε τις δικές σας συσκευές. Τα παιδιά μιμούνται αυτό που κάνουν οι γονείς τους. Δείξτε στο παιδί σας τη σημασία του να θέτουμε όρια στον χρόνο οθόνης περιορίζοντας τη χρήση της δικής σας συσκευής. Εάν το παιδί σας βλέπει να χρησιμοποιείτε τη συσκευή σας σε περιόδους που η οικογένεια υποτίθεται ότι είναι μαζί, θα θέλει να χρησιμοποιήσει τις συσκευές του και αυτές τις ώρες. Ακόμη, θυμηθείτε ότι η απόφαση να δώσετε στο παιδί σας μια συσκευή δεν πρέπει να λαμβάνεται με βάση την ηλικία του παιδιού σας και μόνο. Η ωριμότητα και η ανάπτυξη του παιδιού σας έχουν μεγαλύτερη σημασία από οτιδήποτε άλλο: Πρέπει να είναι σε θέση να ακολουθούν κανόνες και να χρησιμοποιούν τη συσκευή σωστά και υπεύθυνα. Μπορείτε να βοηθήσετε παρέχοντας οδηγίες, θέτοντας όρια στον χρόνο χρήσης και διαμορφώνοντας υπεύθυνη χρήση της συσκευής, ώστε το παιδί σας να μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμά σας.