Ακριβώς όπως οι ενήλικες, τα παιδιά κάθε ηλικίας βιώνουν κατά καιρούς συναισθήματα φόβου, ανησυχίας και άγχους. Αλλά αν είστε γονιός ενός παιδιού που φαίνεται να έχει πολλές ανησυχίες, μπορεί να αναρωτιέστε αν συμβαίνει κάτι πιο σοβαρό.
Παρόλο που γνωρίζετε το παιδί σας καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον, όσον αφορά το άγχος, είναι δύσκολο να γνωρίζετε τι ξεφεύγει από τα όρια της τυπικής συμπεριφοράς του παιδιού ή του εφήβου. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι τα φυσιολογικά πράγματα όπως η αποφυγή, η ντροπαλότητα και η εσωστρέφεια μπορεί να μοιάζουν πολύ με συμπτώματα αγχώδους διαταραχής. Το άγχος εμφανίζεται διαφορετικά κατά την παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή. Αλλά ένα κοινό νήμα μεταξύ όλων όσοι παλεύουν με αυτό είναι ότι βιώνουν συχνή, υπερβολική ανησυχία που διακόπτει την ικανότητά τους να αναπτύσσονται και να ευδοκιμούν.
Πιθανότατα γνωρίζετε ήδη ότι η γλώσσα συμπεριφοράς του παιδιού σας αλλάζει καθώς μεγαλώνει. Το ίδιο ισχύει και για το πώς τα παιδιά εκδηλώνουν το άγχος. Αφιερώνοντας λίγο χρόνο για να κατανοήσετε πώς να εντοπίζετε το άγχος σε παιδιά σε διάφορες ηλικίες, θα μάθετε τι πρέπει να γνωρίζετε και θα προσδιορίσετε πότε μπορεί να είναι καιρός να συμβουλευτείτε εξωτερική βοήθεια. Μια επιπλέον σημείωση: Οι ηλικίες που παρέχονται εδώ προορίζονται ως γενικός οδηγός, καθώς κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του τρόπο και ρυθμό. Έχοντας αυτό κατά νου, εάν το παιδί σας παρουσιάζει συμπτώματα από διάφορα αναπτυξιακά στάδια ή βρίσκεται στα όρια μιας ηλικιακής περιοχής, μια επαγγελματική αξιολόγηση μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τη συμπεριφορά του.
Σημάδια άγχους σε παιδιά ηλικίας 0-2 ετών
Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία δεν έχουν την ικανότητα να εκφραστούν λεκτικά και αυτό μπορεί να δυσκολέψει την κατανόηση του πως αισθάνονται. Αλλά να είστε σίγουροι ότι το παιδί σας “μιλάει” μέσα από τη συμπεριφορά του και με λίγη καθοδήγηση μπορείτε να το κατανοήσετε καλύτερα. Εάν αναρωτιέστε εάν το παιδί σας ηλικίας 0 έως 2 ετών μπορεί να εμφανίζει σημάδια αγχώδους διαταραχής, σκεφτείτε εάν παρατηρείτε κάποιο από τα ακόλουθα σημεία και συμπτώματα:
- Αποφυγή της επαφής με τους γονείς ή άλλα οικεία άτομα.
- Υπερβολική αντίδραση στο άγχος: Το παιδί μπορεί να αντιδρά υπερβολικά σε καταστάσεις που δεν απαιτούν τέτοια ένταση, εμφανίζοντας π.χ. έντονο άγχος ή φόβο
- Δυσκολία στο φαγητό- Το παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να τρώει επαρκώς ή να εκφράζει αρνητικές συμπεριφορές κατά το φαγητό, όπως απόρριψη του φαγητού ή αντιδράσεις όπως το συχνό κλάμα.
- Πεπτικά προβλήματα
- Διαταραχές ύπνου
- Φαίνεται λυπημένο ή αποτραβηγμένο
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι αυτά τα σημεία και συμπτώματα ειδικά σε αυτή την ηλικία, μπορεί να είναι φυσιολογικά σε πολλά παιδιά και δεν αποτελούν απαραίτητα ένδειξη αγχώδους διαταραχής.
Σημάδια άγχους σε παιδιά ηλικίας 2-6 ετών
Τα παιδιά μεταξύ 2 και 6 ετών αρχίζουν να ασχολούνται με τον κόσμο γύρω τους και να αλληλεπιδρούν πιο δυναμικά με τους άλλους. Είναι επίσης σε θέση να εσωτερικεύσουν για πρώτη φορά προβλήματα και μπορεί να αρχίσουν να δείχνουν σημάδια ντροπαλότητας ή νευρικότητας στους συνομηλίκους τους. Φυσικά, αυτά τα συναισθήματα είναι πολύ τυπικά και οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να θυμηθούμε μια περίοδο στην παιδική ηλικία που νιώθαμε έτσι. Αλλά εάν το παιδί σας εμφανίζει μερικά από τα παρακάτω σημεία και συμπτώματα, θα μπορούσε να υποδηλώνει την παρουσία μιας αγχώδους διαταραχής.
- Υπερβολική νευρικότητα
- Φοβάται εύκολα
- Πρόβλημα στην έναρξη επαφής με συνομηλίκους ή/και ενήλικες
- Απόκριση στο στρες που είναι συνήθως πιο σοβαρή από ό,τι απαιτεί η κατάσταση
- Ταράζεται εύκολα
- Πρόβλημα στην επικοινωνία
- Περιορισμένη οπτική επαφή
- Δυσκολία να κάνει και να κρατήσει φίλους
- Διαταραχές ύπνου και συχνοί εφιάλτες
- Δυσκολία στο φαγητό
- Πεπτικά προβλήματα πχ αναφέρεται συχνά πόνος στην κοιλιά χωρίς άλλα συμπτώματα
- Συχνοί πόνοι πχ κεφαλαλγία
- Άρνηση για το σχολείο
- Άρνηση να συναναστραφεί με συνομηλίκους
- Χαμηλή αυτοπεποίθηση
Σημάδια άγχους σε παιδιά ηλικίας 6-12 ετών
Καθώς τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία, αρχίζουν να διαφοροποιούνται. Σε αυτές τις ηλικίες, οι σχέσεις τους με τους συνομηλίκους τους αποκτούν μεγαλύτερη επιρροή και σημασία. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας μπορεί να έχουν φόβους για τους φίλους, το σχολείο, το σώμα που αλλάζει και μερικές φορές τη δυναμική της οικογένειας. Αλλά ευτυχώς, τώρα έχουν την ικανότητα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους σε έναν έμπιστο φίλο ή σε έναν ενήλικα που φροντίζει και να ασκούν την αυτοκαταπραϋντική τους δράση όταν προκύπτουν ανησυχίες. Ωστόσο, εάν το παιδί σας ηλικίας 6 έως 12 ετών βιώνει μερικά από τα παρακάτω σημεία και συμπτώματα και δεν μπορεί να ελέγξει τα αγχώδη συναισθήματά του, είναι πιθανό να χρειαστεί να αναζητήσετε εξωτερική υποστήριξη.
- Ενασχόληση με ερωτήσεις «τι θα γινόταν αν» (ειδικά για πράγματα που είναι απίθανο να συμβούν)
- Συχνοί πόνοι
- Πεπτικά προβλήματα
- Επιλεκτικό φαγητό
- Ανησυχία για πράγματα στο μακρινό μέλλον
- Διαταραχές ύπνου και συχνοί εφιάλτες
- Συχνές διαπροσωπικές συγκρούσεις
- Πρόβλημα συγκέντρωσης
- Συχνό αίσθημα λύπης
- Αποχώρηση από φίλους και αγαπημένα πρόσωπα
- Τελειομανία
- Άρνηση συμμετοχής σε αναμενόμενες δραστηριότητες ή δραστηριότητες που απολάμβαναν
- Εμφανίζει συχνά συμπεριφορά που διαταράσσει τη λειτουργία της οικογένειας
- Συχνά απαιτείται υπερβολική παρέμβαση για βασικές δραστηριότητες όπως η υγιεινή ή η εργασία στο σπίτι
Εύρεση Υποστήριξης
Όπως πάντα, οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό το άρθρο δεν υποκαθιστούν μια επαγγελματική αξιολόγηση. Ωστόσο, εάν το παιδί σας αντιμετωπίζει συμπτώματα που διαταράσσουν τη ζωή του στο σπίτι ή στο σχολείο, ίσως είναι καιρός να μιλήσετε σε κάποιον. Γνωρίζουμε ότι τα παιδιά υποφέρουν από ψυχικές ασθένειες όπως οι αγχώδεις διαταραχές στα ίδια ποσοστά με τους ενήλικες. Αν και ιστορικά οι αγχώδεις διαταραχές δεν διαγνώστηκαν παρά αργότερα στη ζωή τους, τώρα υπάρχουν εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί για τον εντοπισμό τους σε παιδιά όλων των ηλικιών και αναπτυξιακών σταδίων. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε τη δυνατότητα να ανιχνεύσουμε και να διαγνώσουμε το άγχος νωρίτερα (ακόμα και πριν από την ηλικία των δύο ετών) και να παρέμβουμε πριν τα πράγματα κλιμακωθούν περαιτέρω.
